In de afgelopen drie jaar is er een verontrustende stijging zichtbaar in het online risicolandschap van sextortion – een vorm van oplichting waarbij vooral tieners en jongvolwassenen worden verleid om intieme beelden te delen, die vervolgens voor chantage worden gebruikt. Ondanks dat recent onderzoek in de hele sector aantoont dat de risico's aanhouden, zijn er positieve signalen dat de inspanningen om overtreders te stoppen en potentiële doelwitten te informeren, hun vruchten beginnen af te werpen. (Snap Inc. gaf opdracht tot dit onderzoek, dat inmiddels in het tweede jaar is. Het richt zich echter op de ervaringen van tieners en jongvolwassenen van Generatie Z op online platforms in het algemeen, zonder een specifieke focus op Snapchat.)

Bijna een kwart (23%) ¹ van de 6.004 ondervraagde jongeren van 13 tot 24 jaar in zes verschillende landen ² gaf aan slachtoffer te zijn geworden van sextortion op diverse platforms en diensten. Meer dan de helft (51%) gaf aan dat zij in bepaalde online situaties waren verleid of zich schuldig hadden gemaakt aan riskant digitaal gedrag dat tot sextortion had kunnen leiden. Voorbeelden hiervan zijn "grooming ³" (37%), "catfishing" (30%), hacken (26%) of het delen van intieme beelden online (17%). Het is belangrijk dat de voortdurende bewustmakings- en educatieve campagnes van verschillende organisaties effect hebben, zodat minder jongeren die het doelwit zijn van deze praktijken uiteindelijk slachtoffer worden.   

Online catfishing vindt plaats wanneer criminelen zich voordoen als iemand die ze niet zijn om een doelwit te verleiden om persoonlijke gegevens te delen of seksuele beelden te produceren. Bij hacken krijgt een dader meestal ongeoorloofde toegang tot de apparaten of online accounts van een doelwit om intieme foto's of persoonlijke gegevens te stelen. In beide scenario's worden de verkregen video's, foto's of andere privégegevens gewoonlijk gebruikt om het slachtoffer te chanteren. De dader eist dat het slachtoffer gehoor geeft aan zijn wensen, in ruil voor het niet verspreiden van de compromitterende beelden onder familie en vrienden.  

Het vrijwillig delen van intieme digitale beelden onder jongeren wordt in de 21e eeuw vaak beschouwd als een vorm van seksuele zelfontdekking. Onderzoek bevestigt deze opvatting. Toch blijft deze praktijk een belangrijke risicofactor voor sextortion en andere mogelijke schade die voortkomt uit misleiding en onwaarheden. Volgens de laatste bevindingen gaf 17% van de respondenten aan dat ze intieme beelden hadden gedeeld of verspreid. Van deze groep meldde 63% dat de dader hen had misleid, en 58% zei de controle over het materiaal te hebben verloren zodra het was verzonden. Mensen jonger dan 18 jaar die intieme beelden hadden gedeeld, waren extra kwetsbaar: 76% gaf aan dat de misbruiker hen had misleid, en 66% meldde dat ze de controle over de beelden hadden verloren.    

"Tieners pleiten voor strengere regelgeving en klachtenprocedures om hun online veiligheid te verbeteren”, zei Professor Third, mede-directeur van het Young and Resilient Research Centre aan de Western Sydney University, die een vergelijkbaar onderzoek leidde ⁴ in samenwerking met Save the Children, met financiering van de Tech Coalition. “Ze willen dat kinderen en volwassenen beter voorgelicht worden. Ze roepen platforms op om de kracht van kunstmatige intelligentie en andere opkomende technologieën te benutten, zodat de digitale omgevingen die ze bezoeken vrij zijn van kwaadwillenden en ongepaste inhoud, en niet alleen veilig, maar ook optimaal zijn voor hun behoeften.”

"Om de sterke toename van online seksuele afpersing tegen te gaan, is er een dringende noodzaak voor een goed doordacht, leeftijdsadequaat ontwerp dat kinderen ondersteunt bij het herkennen van kwaadwillenden, real-time advies biedt over het omgaan met ongepaste interacties en toegang geeft tot betrouwbare informatie en hulpmiddelen om hulp te zoeken", voegde ze toe. Prof. Third is ook lid van de Veiligheidsraad van Snap.  

Andere belangrijke resultaten

• Bijna de helft (47%) van de respondenten uit Generatie Z gaf aan ooit met intieme beelden te maken te hebben gehad: 35% werd gevraagd om seksuele foto's of video's te sturen, en 39% ontving dergelijke beelden.

• De betrokkenheid bij seksuele beelden neemt toe naarmate de Generatie Z-leden ouder worden. 

  • Onder de 13- tot 15-jarigen heeft ongeveer een kwart ooit de vraag gekregen om intieme beelden te delen (23%) of dergelijke beelden ontvangen (26%). Slechts 13% gaf toe deze beelden gedeeld te hebben.

  • Onder de 16- en 17-jarigen stegen deze percentages naar 31% voor het vragen en 35% voor het ontvangen van seksueel getinte beelden, en ook hier gaf slechts 13% aan zelf zulke beelden te hebben gedeeld.

  • Onder de 18- en 19-jarigen en 20- tot 24-jarigen stegen de percentages opnieuw. In de oudste groep bedroegen de percentages 43% voor het vragen en 49% voor het ontvangen. (Zie grafiek voor gedetailleerde informatie).

Deze studie maakt deel uit van het voortdurende onderzoek van Snap naar digitaal welzijn – een indicator voor de online psychologische gezondheid van Generatie Z. Hoewel Snap het onderzoek sponsorde, richt het zich op alle platforms, diensten en apparaten, zonder specifiek de nadruk op Snapchat te leggen. Het onderzoek vond plaats van 3 tot en met 19 juni in Australië, Frankrijk, Duitsland, India, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. In totaal namen 9.007 mensen deel, waaronder 3.003 ouders van jongeren tussen 13 en 19 jaar. Hen werd gevraagd naar de online risico’s waaraan hun tieners worden blootgesteld. Tussen nu en februari zullen we aanvullende bevindingen delen, waarna we de volledige resultaten bekendmaken tijdens de internationale dag voor veiliger internet 2025. Op dat moment maken we ook voor het derde opeenvolgende jaar de resultaten van Snap's digitale welzijnsindex bekend.

We stellen de nieuwste diepgaande resultaten over sextortion vandaag beschikbaar, naar aanleiding van onze deelname aan het virtuele Multi-Stakeholder Forum van de Technology Coalition, gericht op financiële sextortion die minderjarigen treft. Zoals hieronder verder wordt toegelicht, bestrijdt Snap sextortion sinds 2022. Door dit platformonafhankelijke onderzoek uit te voeren, krijgen we beter inzicht in de risico's en kunnen we deze effectiever aanpakken.  

"Dit soort onderzoek belicht niet alleen de bedreigingen waarmee jongeren online worden geconfronteerd, maar benadrukt ook het belang van samenwerking tussen de industrie, overheden en het maatschappelijk middenveld om deze uitdagingen aan te pakken", zegt Sean Litton, President & CEO van de Tech Coalition. "We voelen ons vereerd dat Snap dit nieuwe onderzoek presenteert tijdens het Global Multi-Stakeholder Forum over financiële sextortion, georganiseerd door de Tech Coalition. Door bewustwording te vergroten en samen actie te ondernemen, kunnen we wereldwijd veiligere digitale omgevingen voor kinderen creëren." 

Eisen van daders en reacties van slachtoffers 

Van de tieners en jongvolwassenen uit Generatie Z die slachtoffer werden van sextortion (23%), waren seksuele foto's/video's en geld de belangrijkste eisen van de afpersers. Bijna de helft drong daarbij aan op meer seksuele beelden, geld of cadeaubonnen. Conform de bevindingen van vorig jaar omvatten andere eisen de wens om elkaar persoonlijk te ontmoeten (39%), de wens om seksuele relaties aan te gaan (39%), de eis van toegang tot persoonlijke gegevens (36%) of de accounts van het slachtoffer (35%), en de eis van toegang tot de vrienden- en contactlijsten van het slachtoffer (25%). In bijna een derde van de gevallen dreigde de dader de beelden met familie en vrienden van de respondenten te delen, en in een vrijwel ander derde van de gevallen dreigden de daders bredere verspreiding van persoonlijke gegevens. In alle gevallen werden er hogere eisen gesteld aan minderjarige tieners dan aan jongvolwassenen van Generatie Z.  (Zie grafiek voor gedetailleerde informatie).  

Het goede nieuws is dat maar liefst 85% van de slachtoffers heeft aangegeven actie te hebben ondernomen als reactie op sextortion, terwijl dit vorig jaar ⁵ nog op 56% lag. Tot deze acties behoorden onder andere het inschakelen van hulp (70%) van een ouder, tiener of andere vertrouwde volwassene; het rapporteren van het incident (67%); en het nemen van extra beschermende maatregelen (64%), zoals het blokkeren van de dader (de meest voorkomende actie), het updaten van beveiligingsinstellingen op accounts en zelfs het verwijderen van accounts. Toch gaf 18% aan dat ze het incident voor zichzelf hielden of helemaal niets ondernamen (8%).    

Omdat we bij Snap graag een positieve verandering willen brengen in het rapporteren van misstanden, en tieners, jongvolwassenen en alle leden van onze community willen blijven aanmoedigen om oprecht betrokken te zijn, zijn we zeer geïnteresseerd in gegevens van slachtoffers die melding hebben gemaakt bij platforms en de wetshandhaving. Uit ons laatste onderzoek blijkt dat 36% van Generatie Z melding heeft gemaakt bij het betreffende platform, 30% contact heeft opgenomen met een hotline of hulplijn, en 27% de politie heeft benaderd. Alle rapportagepercentages liggen hoger dan in 2023.  

De voortdurende inzet van Snap

Snap strijdt al bijna twee jaar tegen sextortion op ons platform. We hebben altijd essentiële blokkerings- en rapportagetools beschikbaar gesteld. Vorig jaar hebben we in de app sextortion als specifieke rapportagereden toegevoegd, evenals nieuwe informatiebronnen voor bewustmaking en voorlichting. Dit jaar hebben we onze inspanningen voortgezet door de in-app waarschuwingen bij te werken, zodat tieners en jongeren attent worden gemaakt op mogelijke verdachte vriendschapsverzoeken. Bovendien breiden we regelmatig onze reeks tools voor ouderlijk toezicht, het Family Center, uit met nieuwe functies. Het Family Center is bedoeld om gesprekken te stimuleren tussen tieners, ouders, verzorgers en andere vertrouwde volwassenen over het veilig gebruik van Snapchat en online veiligheid in het algemeen. 

Uit feedback blijkt dat jongeren zich steeds meer bewust zijn van de risico's van sextortion en dat onze waarschuwingen in de app hierbij goed helpen. "Zelfs die kleine momenten van bezinning kunnen al een groot verschil maken", merkte een Europese NGO-leider op, verwijzend naar de woorden van een tiener. 

Ons primaire doel blijft het voorkomen van het risico op sextortion voordat het überhaupt kan ontstaan. Dit is echter een maatschappelijke kwestie die actieve betrokkenheid vraagt van diverse belanghebbenden en sectoren: technologieplatforms en -diensten, wetshandhavingsinstanties, ouders, verzorgers, opvoeders en jongeren zelf. We waarderen de blijvende samenwerking en inzet van de Tech Coalition en haar leden, het National Center for Missing and Exploited Children, Thorn, onze Veiligheidsadviesraadsleden en andere organisaties. We hopen dat deze nieuwste stap in platformoverschrijdend onderzoek aan velen nieuwe inzichten zal bieden. We zijn op zoek naar extra mogelijkheden voor onderzoek, kennisuitbreiding en investeringen om mensen beter te beschermen tegen sextortion en andere mogelijke online risico's.